Concept | Stedenbouw

zorgSAAM - visie Oosterparkwijk Groningen

Onze visie op de toekomstige wijk is een bescheiden visie. Maar tegelijkertijd een visie vol vertrouwen en hoop. Vertrouwen in de mensen die in die wijk wonen,leven, werken, en die samen die wijk vorm geven. Wij zijn er van overtuigd dat de mens, als sociaal wezen, het best gebaat is bij een woonomgeving die het meest recht doet aan de fundamentele behoeften van ieder mens: veiligheid, geborgenheid en zekerheid.

Onze stellige overtuiging is dat, juist in een tijd van steeds meer éénpersoonshuishoudens, het belangrijk is dat het sociale weefsel in een wijk wordt versterkt. Dat kunnen we niet afdwingen, maar we kunnen het wel een duwtje de goede kant op geven.

En dat doen wij in ons voorstel door op een geheel andere wijze te kijken naar het delen van ruimten. De woon- en werkwijk van de toekomst zal veel meer menging van functies kennen dan we nu hebben. Wonen, werken, zorgen, recreëren, faciliteren en leren zullen meer door elkaar plaats gaan vinden. En dat is een goede zaak, want interactie zorgt voor ontmoeting, en ontmoeting zorgt voor kansen voor versterking van het sociaal weefsel in de buurt. Al deze functies op zo’n manier vorm gegeven, dat het een wijk wordt waar men wordt verleid er levenslang te blijven wonen.

De wijk van de toekomst is goed ontsloten. De wijk van de toekomst heeft drempelvrije routes naar voorzieningen. De wijk van de toekomst kent een verscheidenheid aan woontypen, zodat de diverse inkomens- en leeftijdsgroepen elkaar tegen kunnen komen. Dat zijn welhaast open deuren, maar moeten wel benoemd worden, en zijn daarmee ook onderdeel van ons concept. De wijk van de toekomst is een samenhangende wijk. Een wijk voor iedereen. De wijk van de toekomst is duurzaam en energieneutraal.

Ook is de zelfrijdende auto een met zekerheid te voorspellen onderdeel van de nabije toekomst, wat betekent dat het veel minder logisch wordt de auto voor de deur te hebben; zelfrijdende mobielen kunnen we rustig op verzamelpunten in de wijk zichzelf laten stallen, en voor laten rijden wanneer nodig. Dat betekent dat de straten weer aan de mensen worden teruggegeven, waardoor meer ruimte zal zijn voor groen, wandelen, betere toegankelijkheid voor langzaam verkeer, en natuurlijk drempelvrij. De bestaande groene ruimten zullen ‘gezonder’ worden ingericht (bluezone), zodat mensen verleid worden tot bewegen, recreëren en ontmoeten in hun eigen omgeving, maar bijvoorbeeld ook gezamenlijk groenten kunnen verbouwen en fruit kunnen telen.

Ook zien wij mogelijkheden voor effectief hergebruik van leegkomende gebouwen, zoals bijvoorbeeld de scholen. Deze gebouwen lenen zich uitstekend voor het combineren van zorgfuncties, eventueel aangevuld met (andere) commerciële functies. De huisarts, de fysiotherapeut, het WIJ-steunpunt, om maar een paar voorbeelden te noemen, kunnen door bundeling in leegkomende gebouwen zorgen voor meer leven en interactie in de wijk.

De typologie van nieuw te bouwen woningen moet volgens ons verwijzen naar de bestaande architectuur in de wijk, dat wil zeggen smalle straatjes, stoepjes en direct contact met elkaar. De ‘stoepwoning’ is een tweekamerappartement in de vertrouwde buurt voorzien van extra’s als logeerkamer en zorgondersteuning. Doordat ouderen nu betaalbaarder en daarmee gemakkelijker naar meer bij hun levensfase passende woningen kunnen doorstromen, komen eengezinswoningen vrij voor de volgende generatie.

Maar wat ons concept met name onderscheidt van andere gedachten is een unieke toevoeging aan de wijk, te weten: ‘de parels’.

Als we willen bevorderen dat mensen elkaar ontmoeten, moeten we ze de kans geven elkaar ongedwongen tegen te komen en samen aan iets te bouwen. Dat willen wij doen door het neerzetten van kleine gebouwen aan de randen van de twee parken in de wijk. Die gebouwen mogen architectonisch en duurzaam uitdagend zijn, maar moeten in ieder geval redelijk eenvoudig en betaalbaar te onderhouden zijn.

De essentie van de parel is timesharing: het gebruik van de aanwezige ruimte voor diverse groepen mensen. De parels kunnen worden gebruikt voor revalidatie van mensen die na ziekenhuisopname nog niet terug naar huis kunnen, voor tijdelijke zorg of quarantaine, de zorg zzp-er en de mantelzorger, maar ook als logeerruimte voor gasten van mensen die in de wijk wonen. Juist deze laatste functie maakt het net als de ‘stoepwoning’ mogelijk om betaalbare, tweekamer appartementen aan te bieden. De logeerkamer is vaak dure ruimte, slechts zo nu en dan gebruikt. Waarom dan niet een gedeelte logeerkamer?

De parels zijn van de wijk. Alleen bewoners, hun zorgaanbieders en hun gasten kunnen er gebruik van maken. Bewoners kunnen worden verleid (bijvoorbeeld door woninghuurreductie) enkele parels te adopteren, en daarmee te zorgen voor schoonmaak en onderhoud. Ze zullen eigendom zijn van een stichting. De financiering zou kunnen komen van coörporaties en zorgaanbieders, die immers door het creëren van de parels elders kostenkunnen besparen.

Het aanleggen van de parels leidt tot efficiënter ruimtegebruik, tot verdichting van de bebouwing, maar tegelijkertijd tot verfraaiing van de parken en de wijk. Het maakt zorg nabij mogelijk en door de adoptie van de parels door bewoners ontstaan nieuwe sociale verbanden die er eerder niet waren. Daarnaast bevordert het verblijf in een parel het genezingsproces door de fraaie ligging in het groen (healing environment).

De manier van samenleven in en rondom het zogeheten Blauwe Dorp (een kenmerkend onderdeel van de wijk) heeft ons idee geïnspireerd. Leven in een hechte gemeenschap waar men oog voor elkaars noden heeft. Maar ook in de nieuwbouwblokken helpen mensen elkaar. Samen ondernemen; samen steeg-feestjes organiseren; elkaar helpen in geval van ziekte. Deze micro gemeenschappen maken het aannemelijk dat men graag in deze wijk woont en ook wil blijven wonen. Ook wanneer men meer zorg nodig heeft. Deze bewegingen willen wij door ons concept ondersteunen en versterken.

Toekomstig prettig wonen is: zorgSAAM wonen.

Projectinformatie

     locatie: Groningen, NL
     opdrachtgever: College van Rijksadviseurs
     samenwerkingspartners: grib, Eric ter Keurs